"ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ" - ΤΑΦΙΚΟ ΕΘΙΜΟ 2010.

Στον Ποντο οταν εφτανε το Σαββατο του Λαζαρου σε ορισμενες περιοχες τα παιδια κρατωντας ενα ανθισμενο κλαδι λευκας και ενα καλαθακι για να βαζουν μεσα τα αυγα που θα μαζευαν,γυρνωντας απο σπιτι σε σπιτι εψελναν την Ανασταση του Λαζαρου και οι νοικοκυρες τους εδιναν κουλουρια και αυγα.Αυτο ηταν το λεγομενο "Βαεμαν".

Την Κυριακη των Βαιων τα παιδια εβγαιναν στους μαχαλαδες και εψελναν τα αντιστοιχα καλαντα και επαιρναν αντι δωρου κουλουρια(κερκελα).

"Ποντιακα καλαντα του Πασχα"

Βαια βαια το βαι,

τρωμε οψαρα και χαμψιν

και τ`απαν την Κερεκην

τρωμε βουτορον,τυριν

Τ`απαν η Κερεκη,(ηταν αυτη του Πασχα)

Οι Ποντιοι το Πασχα το ονομαζαν Λαμπρη.Οτι ειχε σχεση με αυτο,το ονομα του το επαιρνε απο την Λαμπρη,οπως "της Λαμπρης το κεριν","τη Λαμπρης τ`ωβα".Η Λαμπρη για τους Ποντιους ηταν η "εορτη-εορτων".Στον Ποντο το Πασχα δεν ηταν μονο θρησκευτικη γιορτη αλλα τους εδινε την ευκαιρια να μαζευτουν πολλα ατομα μαζι-συγγενεις και φιλοι-που οταν ακουγαν το "Χριστος Ανεστη"εριχναν πυροβολισμους και μαζι με την Ανασταση του Χριστου,χαιρετουσαν και την Ανασταση του εθνους.

Εκεινες τις μερες οι εκκλησιαστικες επιτροπες σε καθε ενορια βοηθουσαν κρυφα τους φτωχους και τους αδυναμους,δινοντας τους ρουχα-τροφιμα-λεφτα,για να χαρουν και αυτοι το Πασχα.

Την Μεγαλη Εβδομαδα δεν εβαζαν τραγουδια,δεν εκαναν γλεντια.Προσευχοταν,νηστευαν και ζητουσαν συγνωμη απο τους αλλους.

Την Μεγαλη Πεμπτη οι γυναικες πηγαιναν στην εκκλησια κοκκινα αυγα(τα εβαφαν με φλουδες απο κρεμμυδι η ριζες απο λαπατα),αλατι και πιπερι μεσα σε ασπρες πετσετες και τα επαιρναν μετα την Ανασταση.Ο παπας τα "ευχιαζε".Τα αυγα ηταν τοσα οσα και τα μελη της οικογενειας και ενα για την Παναγια που το φυλαγαν στο εικονοστασι.Το αλατι το χρησιμοποιουσαν για το ξεματιασμα.

Την παραμονη της Λαμπρης στολιζαν τις εκκλησιες με φυλλα δαφνης και κλαδια απο μυρτια.Η Ανασταση γινοταν στην εκκλησια και η λειτουργια ξεκινουσε στις τρεις τα μεσανυχτα.Οταν τελειωνε πηγαιναν σπιτια τους και πρωτα ετρωγαν το αυγο"τ`ευχιασμενον τ ωβον".Το τσουγκρισμα των αυγων αρχιζε με το "Χριστος Ανεστη"και συνεχιζοταν για τρεις μερες.Την πρωτη"εντουν'ναν με το μυτιν",τη δευτερη με τον "πατο"και την τριτη με την "κοιλια".Επειτα ετρωγαν και γλεντουσαν για την Ανασταση του Χριστου.

Την Δευτερα του Πασχα,ολοι οι αντρες μαζι με τον ιερεα γυριζαν ολα τα σπιτια.Οι νοικοκυρυδες τους εδιναν απο ενα αυγο και στον ιερεα δυο.Στο τραπεζι ολη μερα υπηρχε κρεας μοσχαρι,φουστρον(ομελετα),ρυζογαλο και αυγα.Οι νεοι σε ομαδες και μαζι με εναν λυραρη να παιζει γυρνουσαν απο σπιτι σε σπιτι και εψελναν το "Χριστος Ανεστη".

ΤΑΦΙΚΟ ΕΘΙΜΟ

--------------------------

Τη δευτερη μερα του Πασχα ειχαν το ταφικο εθιμο.Ενα χριστιανικο εθιμο που συνεχιζεται ακομα και σημερα.Το εθιμο αυτο φανερωνει την πιστη τους στην χριστιανικη αντιληψη για την ανασταση των νεκρων,το σεβασμο και την τιμη για αυτους.Οι γυναικες αυτη την ημερα ετοιμαζαν ενα σκευος με γλυκα,τσουρεκια,κοκκινα αυγα.Μετα το τελειωμα της λειτουργιας εφευγαν απο την εκκλησια και πηγαιναν στα μνηματα.Ο καθενας στο μνημα του νεκρου του.Βαζοντας το σκευος με τα φαγητα πανω στο μνημα σε ενα καθαρο τραπεζομαντηλο,περιμενει τον ιερεα να κανει τρισαγιο.Αναμεταξυ τους οι συγγενεις και φιλοι μιλανε και θυμουνται τον νεκρο τους λεγοντας αυτα που περασαν μαζι.Ετσι αισθανοντουσαν την παρουσια του αναμεσα τους.

Αυτη η μερα δεν ειναι μια μερα με θρηνους αλλα αναστασης.Ο ιερεας μετα το τρισαγιο ,τρωει μεζεδες,πινει και ευχεται "Θεος σχωρεσ'τον".Επειτα οι συγγενεις προσφερουν σε αγνωστους και γνωστους φαγωσιμα και να πιουν και ολοι ευχονται "Σχωρεμενος ναεν".Αν ο νεκρος αγαπουσε το τραγουδι ,οι φιλοι του,του τραγουδουν φευγοντας και ευχομενοι ο ενας στον αλλο μακροζωια κ'χαρες.Στον Ποντο το γλεντι το συνεχιζαν στις πλατειες και στα αλωνια.

Στα Σουρμενα (Δημος Ελληνικου-Αττικης),την ημερα της γιορτης του Θωμα οι Ποντιοι των Σουρμενων βιωνουν καθε χρονο το ταφικο εθιμο που το εφεραν μαζι