Τι είναι η Θεία Λειτουργία;

 του αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη

Τι είναι η Θεία Λειτουργία; Το κορυφαίο γεγονός επάνω στη γη. Λίγος άρτος γίνεται Σώμα Χριστού και λίγος οίνος Αίμα Χριστού. Ο Χριστός πού γίνεται Εμμανουήλ καί παρατείνεται στούς αιώνες, αὐτό είναι η Θεία Λειτουργία. Αυτό θα γίνεται «εις το διηνεκές»[1],«πάντα καί διά πάντα». Ο Ίδιος  παρέδωσε τό Μυστήριο αυτό το βράδυ του Μυστικού Δείπνου με την εντολή να πράττουμε το ίδιο λέγοντας: «τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν».[2] Όλη η οικονομία του Θεού βιώνεται στο Μυστήριο αυτό. Εκεί σαρκώνεται κατά το «το Θεόν γενέσθαι άνθρωπον και σταυρωθήναι και αναστήναι».[3]   Το μέγιστο αυτό Μυστήριο υπάρχει διότι «Ούτως γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον,  ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ᾽ έχη ζωήν αιώνιον».[4] Τα προσφερόμενα δώρα του Μυστηρίου δεν μεταποιούνται φανταστικά ή εικονικά. Δεν εικονίζουν ούτε αναπαριστούν το Χριστό, αλλά κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη έχουμε ταύτιση συμβόλου και συμβολιζομένου. Επίσης,  «Επειδή δε ουκ άλλο και άλλο σώμά εστι, αλλ᾽ εν και το αυτό πραγματικώς…» κατά τον ιερό Καβάσιλα.[5]

Η Θεία Ευχαριστία τελείται συχνά, αλλά είναι πάντα διαφορετική και μοναδική. Δεν είναι απλό αυτό, θέλει αγώνα για να το ζήσεις. Στο ιερό βήμα μερικών ναών αυτό σημειώνεται προτρεπτικά σε μικρή πινακίδα: «Ιερεύ, πρόσεχε η Θεία Λειτουργία που θα τελέσεις μπορεί να είναι για σένα η τελευταία». Μέσα σ᾽ αυτήν τελεσιουργείται όλο το σχέδιο του Θεού για τον άνθρωπο. Μέσα σ᾽ αυτήν μιλούν οι Προφήτες, εμφανίζονται οι Απόστολοι, ο Τίμιος Πρόδρομος, παρίστανται με φόβο και τρόμο οι άγγελοι και όλες οι επουράνιες δυνάμεις. Κορυφαία της μυστικής συνοδείας, «εξαιρέτως» η Παναγία. Όλοι αυτοί ενώνουν αρμονικά τις φωνές τους και προϋπαντούν το Δεσπότη Χριστό. Άγγελοι και άνθρωποι γίνονται ένας χορός «δια την του Χριστού επιφάνειαν, του υπερουρανίου και επιγείου».[6] Όλα αυτά δεν είναι ωραίες σκέψεις, αλλά βιώματα που για να τα ζεις χρειάζεται καθαρότητα καρδιάς. Σε αυτόν τον αγώνα τα διπλώματα, τα πτυχία, οι περγαμηνές δεν ωφελούν. Στις στιγμές αυτές μιλούν οι καρδιές που αγαπούν την Αγάπη δηλαδή τον Ίδιο το Θεό. Ο δρόμος γνωστός και σαφής: «μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται».[7]

Ο καρπός της Θείας Λειτουργίας ψάλλεται στο τέλος της διθυραμβικά: «είδομεν το φως το αληθινόν ελάβομεν πνεύμα επουράνιον…». Όλη τη ζωή αξίζεις να τη ζεις γι᾽ αυτό τον σκοπό, για την απόκτηση αυτού του Πνεύματος. Αυτό αναδημιουργεί τον άνθρωπο και την κτίση. Δι᾽ αυτού όλα γίνονται «καινά».[8]  Αυτό αλλάζει την ζωή των ανθρώπων, την κάνει χαριτωμένη και χαρούμενη. Αφανίζει τον κορεσμό και την πλήξη και φρεσκάρει τον έσω άνθρωπο, τον δυναμώνει. Με αυτό διαφυλάσσεται η εσχατολογική προοπτική της Θείας Ευχαριστίας.[9] Με αυτό φανερώνεται η οικονομία και κατά τον ιερό Χρυσόστομο δημιουργούνται πολλές «εν Χριστώ οικονομίες».[10] Αυτές αποτελούν την πηγή της αιωνίου ζωής. «Αναμφίβολα οι εν λόγω επί μέρους <οικονομίες>… δια του Αγίου Πνεύματος μας κάνουν κοινωνούς της εσχατολογικής πραγματικότητας. Συγχρόνως μας καλούν να βιώνουμε προσωπικά και καθημερινά το μυστήριο αυτό της σωτηρίας μας, τη χαρά που ο Χριστός… χαρίζει στη ζωή της Εκκλησίας…».[11]

Τέλος, στην Θεία Λειτουργία σημειώνεται η νίκη επί της φθοράς και του θανάτου, που τόσο δυνατή κάνουν την παρουσία τους από την δημιουργία του ανθρώπου μέχρι και τις μέρες μας. Κατά τον καθηγητή Μαντζαρίδη: «Μετέχοντας ο πιστός στη Θεία Ευχαριστία γίνεται κοινωνός της ζωής του Χριστού «εις άφεσιν αμαρτιών και ζωήν αιώνιον». Υπερβαίνει τη φθορά και το θάνατο εν Χριστώ, καθαίρεται από τα πάθη και αποκτά προσωπική εμπειρία της θεώσεως ενούμενος μετά της θεοποιού σαρκός του Χριστού».[12] Μέσα στη Θεία Λειτουργία καταργείται πράγματι ο θάνατος και η συνέχισή της στον καθημερινό μας βίο παγιώνει την αλήθεια αυτή.

---

[1] Εβρ. 10,12.

[2] Α´ Κορ. 11,24.  Μκ. 14, 22-25.

[3] Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις την Α´ προς Κορινθίους, Ομιλία 38, 1, PG 61,322.

[4] Ιω. 3,16.

[5] Νικολάου Καβάσιλα, Εις την Θείαν Λειτουργίαν, PG 150, 425CD.

[6] Νικολάου Καβάσιλα, Εις την Θείαν Λειτουργίαν, PG 150, 413A.

[7] Μτ. 5,8.

[8] Β´ Κορ. 5,17.

[9] Νικαλάου Καβάσιλα, ΛΘ´, PG 150, 452ABC

[10] Ιερού Χρυσοστόμου, Εις την Ανάληψιν, 1-2, PG 52, 773-775.

[11] Βλ. Η Θεία Λειτουργία: Συγκεφαλαίωση του Μυστηρίου της Θείας Οικονομίας, Θεολογία, 80, (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2009), τεύχ. 4, σσ. 77-106.

[12] Γ. Μαντζαρίδη, Χρόνος και άνθρωπος, σ.146.