του π. Αντωνίου Χρήστου
Αγαπητοί Αναγνώστες με
αφορμή την νέα Σχολική χρονιά 2019-2020 που μόλις ξεκινάει για τους μαθητές της
πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας βαθμίδας της πατρίδας μας (οι γραμμές αυτές
γράφονται 9/9/2019) θα θέλαμε να καταθέσουμε λίγες σκέψεις και προβληματισμούς
γι’ αυτό που ονομάζουμε εκπαίδευση στην Ελλάδα ή παιδεία γενικότερα. Πολλά
φυσικά έχουν ειπωθεί στο παρελθόν, πολλά λέγονται και τώρα και όσο ο κόσμος μας
κινείται και μεταβάλλεται, θα λέγονται και στο μέλλον. Εμείς από την πλευρά μας
θα προσπαθήσουμε, χωρίς φυσικά να είμαστε οι κατεξοχήν ειδικοί, να καταθέσουμε
την δική μας οπτική γωνία και πινελιά στο θέμα, χωρίς φυσικά (όπως και στα
περισσότερα θέματα που ασχολούμαστε) να το εξαντλήσουμε και να επεκταθούμε
αναλυτικώς σε όλες τις παραμέτρους του. Ας ξεκινήσουμε :
Πολύ εύστοχα έχει
ειπωθεί : «Αν θέλεις να μιλήσεις για τον
άνθρωπο, πρέπει πρώτα να γνωρίζεις πολύ καλή ζωολογία…!». Αυτό το
αναφέρουμε, όχι φυσικά ότι ασπαζόμαστε στο σύνολο τις θέσεις του Δαρβίνου, ότι
ο άνθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο και κατ’ επέκταση από τα ζώα, ούτε ότι δεν
αναγνωρίζουμε ότι ο άνθρωπος διαφέρει από τα ζώα, αφού έχει το Λογικό και έχει
πλασθεί ελεύθερος « κατ' εικόνα ημετέραν
και καθ' ομοίωσιν» (Γεν. 1,26), σε αντίθεση με τα ισχυρά ένστικτα που
περιορίζονται και δεσμεύονται τα ζώα. Την φράση αυτή την αναφέρουμε ότι όπως τα
ζώα ενώ δεν έχουν συστηματικά σχολεία μεταδίδουν την εμπειρία από γενιά σε
γενιά, ανάλογα το είδος με βάση την εμπειρία που μεταδίδουν οι γονείς τους,
έτσι και ο άνθρωπος την πρώτη γνώση, φροντίδα και εμπειρία την λαμβάνει από το
οικογενειακό του περιβάλλον. Η διαφορά είναι ότι τα ζώα ωριμάζουν και
απεξαρτοποιούνται πολύ γρηγορότερα, για να μπορέσουν να επιβιώσουν στο
περιβάλλον που κινούνται, ενώ ο άνθρωπος, λόγω φυσικά και της πολυπλοκότητας
του πολιτισμού που έχει αναπτύξει, περνά πάνω από το ¼ της ζωής του
αποκλειστικά στην εκπαιδευτική διαδικασία και μέχρι να κλείσει τα μάτια του από
αυτό τον κόσμο, συνεχώς μαθαίνει και εξελίσσεται.
Η συστηματική προσπάθεια
όμως για την γνώση, την κοινωνικοποίησή και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του ο
άνθρωπος, την αποκτά και την κατακτά (σε όλα τα πολιτισμένα κράτη τουλάχιστον)
μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία που παρέχεται από τους Παιδικούς Σταθμούς
και τα Νηπιαγωγεία , στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο, το Λύκειο μέχρι την τριτοβάθμια
εκπαίδευση και την πρωτότυπη ερευνητική έρευνα των Μεταπτυχιακών και
Διδακτορικών Σπουδών και όχι μόνο! Εδώ υπάρχει μια στοιχειώδη διαφορά του
ανθρώπου με τα ζώα, τα ζώα υπάρχουν στο φυσικό τους περιβάλλον και ζουν και
μαθαίνουν εκεί, ενώ ο άνθρωπος έχει διαμορφώσει ένα ειδικό περιβάλλον που
προγεύεται την ζωή (οι σχολικές κοινότητες ως μικρογραφίες της κοινωνίας) που
όμως δεν ταυτίζονται και πλήρως με αυτό που ο μαθητής ως πολίτης, θα συναντήσει
μετά το απολυτήριό του, σε όποια βαθμίδα εκπαίδευσης θα φτάσει. Αντιλαμβάνεσθε
ότι αυτό είναι μία σημαντική παράμετρος και εξηγεί το γεγονός πως άριστοι
μαθητές, να είναι μέτριοι ή και να θεωρούνται και ως αποτυχημένοι στη ζωή και
το αντίστροφο, μέτριοι ως και κακοί μαθητές, να είναι επιτυχημένοι
επαγγελματίες ή τεχνίτες και γενικότερα να θεωρούνται ότι τα κατάφεραν στη ζωή
τους…!
Με βάση λοιπόν τα
παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι το Σχολείο παίζει σπουδαίο ρόλο σε μια κοινωνία
και ένα κράτος που θέλει σοβαρά να προχωρήσει τους πολίτες του μπροστά, γιατί η
σχέση είναι αμφίδρομη, οι μαθητές αύριο ως
πολίτες θα διαδεχθούν κάποια στιγμή αυτούς που έχουν τώρα τα ηνία και
τις «τύχες» των δομών του κράτους και πρόοδος σημαίνει ότι οι νεότεροι θα είναι
καλύτεροι από τους προηγούμενους. Το τι εννοούμε όμως «καλύτεροι», εδώ σηκώνει
πολύ συζήτηση και μελάνη. Αν θεωρούμε απλά να έχουμε περισσότερες γνώσεις,
ιδιαίτερα στις μέρες μας με τους υπολογιστές, τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα και το
διαδίκτυο, όλοι μπορούν να έχουν και μάλιστα σε συντομότερο χρονικό διάστημα
από ποτέ, αυτό που ψάχνουν με μια απλή αναζήτηση με το όνομα ή την λέξη κλειδί.
Γι΄ αυτό όμως πέρα από τα πτυχία που κατέχουμε, υποχρεωνόμαστε για την διεκδίκηση
μιας θέσης να περάσουμε και από συνέντευξη, γιατί το θέμα είναι πέρα από την
γνώση των βασικών εννοιών και των απαραίτητων δεξιοτήτων, είναι η κριτική σκέψη
και θα λέγαμε προσωπικά και η ευγένεια της ψυχής, ώστε να χρησιμοποιούμε αυτά
που γνωρίζουμε για καλό και σωστό τρόπο
(ο Χίτλερ τους καλύτερους επιστήμονες είχε για να σκοτώνουν όμως
αποτελεσματικότερα) και κυρίως με σεβασμό και χωρίς έπαρση για τις γενναίες που
δεν είχαν αυτή την πολυτέλεια, αλλά δούλεψαν πολύ και μας κληρονόμησαν αυτές
τις πολιτιστικές κατακτήσεις, ώστε εμείς να έχουμε αυτές τις ανέσεις τώρα.
Εδώ έγκειται η ουσία
της παιδείας και της εκπαίδευσης, είναι η ανθρωπιά και η προοπτική της η
συναίσθηση αυτού που διατρανώνει η Εκκλησία αιώνες τώρα «ἀρχὴ
σοφίας φόβος Κυρίου» (Ψαλμός 110). Ο άνθρωπος δηλαδή οφείλει να
καλλιεργήσει όλα τα χαρίσματά του, που του έχει δώσει απλόχερα ο Θεός (υλικά
και πνευματικά) αλλά να αντιλαμβάνεται ότι έχει και όρια και ότι είναι κτίσμα
(το τελειότερο βέβαια και η κορωνίδα της δημιουργίας) αλλά να μη την πατά σαν
τον Εωσφόρο που εξαιτίας του περισσότερου Φως που κατείχε νόμιζε ότι θα γίνει
και ανώτερος Του Θεού. Αυτά παθαίνει διαχρονικά ο άνθρωπος, βάζει στο περιθώριο
τον Θεό ή και τον αντικαθιστά με τον ευατό του ως είδωλο, γιατί ξεχνά την
οντολογική του φύση, ότι είναι από χώμα…αλλά και την ζώσα πνοή Του Θεού! Δεν
είναι τυχαίο, ότι οι περισσότεροι άθεοι ή αγνωστικιστές ή άθρησκοι ακόμη και
«αντί-θεοι» (δηλαδή που εναντιώνονται εχθρικά και πολεμικά στο Θεό), είναι
συνήθως υψηλού μορφωτικού επιπέδου, παραβιάζοντας όμως όλα όσα αναφέραμε
παρακάτω.
Κλείνοντας, επιτρέψτε
μου να αναφερθώ ιδιαιτέρως στους γονείς : Φροντίσατε να γράψατε τα παιδιά σας στα
Σχολεία, τα γράψατε στα Φροντιστήρια και σε πολλές δραστηριότητες (αθλητικές,
μπαλέτο, εκμάθηση μουσικών οργάνων κ.α.) . Όμως μη ξεχάσετε να βάλετε και
Χριστό και Εκκλησιαστική τη ζωή στην πορεία τους. Αν κάνετε το λάθος και δεν
αφήσετε καθόλου χρόνο για τον Θεό (μυστηριακή ζωή ιδιαιτέρως τις Κυριακές,
Κατηχητικές Συνάξεις κ.α.) τότε τα παιδιά σας κοινωνικά ίσως γίνουν μεν
επιτυχημένα, όμως θα έχουν μια ζωή ουσιαστικά άδεια και ανούσια. Αν βάλετε από
νωρίς στη ψυχή τους Χριστό, να είστε σίγουροι ότι και τίποτα να μην επιτύχουν
στις δομές του κόσμου, θα έχουν όμως μια πληρότητα και θα είναι ευτυχισμένα,
ακόμη και αν σηκώνουν Σταυρό, θλίψεις και δυσκολίες! Γι’ αυτό η Εκκλησία μιλάει
και προβάλει στις 14/9 το πολίτευμα του Σταυρού, στην αρχή κάθε σχολικής
χρονιάς, για να μας διδάξει, ότι μόνο δια του μακάριου και ευλογημένου αυτού
τρόπου, θα μπορέσει ο άνθρωπος να ελπίζει και στην Ανάσταση και σωτηρία….!
Αμήν!
Αναρτήσεις
