Όταν η Εκκλησία και οι επιστήμες της Ψυχικής Υγείας συζητούν από κοινού για την Πίστη την Ύπαρξη και τη Σχέση.

του π. Αντωνίου Χρήστου'

Αγαπητοί μου Αναγνώστες την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, έχει περάσει μόλις μία μέρα από την ολοκλήρωση του 2^ου Πανελλήνιου Επιστημονικού Επιμορφωτικού Συνεδρίου Νέων με θέμα: «Πίστη, Ύπαρξη και Σχέση» που πραγματοποιήθηκε στο Ξενοδοχείο «Z PALACE» στη πόλη της Ξάνθης, από τις 26 έως τις 28 Ιουλίου 2019. Το Συνέδριο διοργάνωσε το Ινστιτούτο «ΠροςΌψη» και τελούσε υπό την Αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου, αλλά και της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης.  Οι αποδέκτες του Συνεδρίου ήταν κυρίως  ενήλικοι νέοι (18-30 ετών) από πολλές περιοχές της Ελλάδος, με ενδιαφέρον στο διάλογο της θεολογίας και της θρησκευτικότητας με τις επιστήμες του Ψυχισμού (Ψυχιατρική, Ψυχολογία, ψυχοθεραπείες κ.α.). Παράλληλα όμως φέτος ευτυχώς, δόθηκε η δυνατότητα να συμμετέχουν στο συνέδριο  και ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας με αντίστοιχα επιστημονικά πεδία και ενδιαφέροντα (επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεία, Εκπαιδευτικούς, Θεολόγους και Κληρικούς με ενασχόληση με τη νεότητα κ.α.). Αυτή η 2η ομάδα είχε όμως  περιορισμένες θέσεις, ώστε η αναλογία των συμμετεχόντων να παραμένει πάντα  νεανικός ο μέσος όρος ηλικίας των Συνέδρων.'

Εμείς είχαμε την τιμή και την ευλογία να εκπροσωπούμε την Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας, Ε. Β. Β. & Β. στην οποία ανήκουμε, με την ιδιότητα του Υπευθύνου Γραμματέως του Γραφείου Νεότητος και πραγματικά δοξάζουμε τον Θεό για όλα αυτά που ζήσαμε αυτό το τριήμερο του Συνεδρίου. Όμως ταυτόχρονα λυπούμαστε από την άλλη, που χάσαμε, καθώς δεν είχαμε πληροφορηθεί για το 1^ο Συνέδριο που έγινε τις ίδιες ακριβώς μέρες του περασμένου χρόνου, στη πόλη του Καρπενησίου. Τα πρακτικά του όμως έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις «Ἐν Πλῶ» και μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να αναζητήσει και να πληροφορηθεί. Το ίδιο ευελπιστούμε να γίνουν σύντομα και για φετινά πρακτικά, γιατί πραγματικά αξίζει τον κόπο, τα δύο Συνέδρια αποτελούν αναμφισβήτητα μια πολύ γόνιμη, παραγωγική και πολύτιμη συνεργασία και για τους δύο χώρους που την αποτελούν.

Μέχρι όμως να εκδοθούν τα πρακτικά, σ’ αυτό το άρθρο μας θα προσπαθήσουμε να σας πληροφορήσουμε συνοπτικά για τις Εργασίες, το κλίμα, την προβληματική του Συνεδρίου και ότι εμείς αποκομίσαμε από αυτό, χωρίς φυσικά στον περιορισμένο αριθμό λέξεων που έχουμε στη διάθεσή μας, να φιλοδοξούμε ότι θα τα καλύψουμε όλα ή ότι είναι η μία και αντικειμενική αλήθεια που τα περιλαμβάνει όλα. Παρακαλούμε να το λάβετε σαν μία απλά προσωπική ματιά του Συνεδρίου, με την οποία προσπαθούμε να μεταδώσουμε και σε εσάς, ότι καλό αξιωνόμαστε γενικότερα στην ιερατική μας πορεία.

Το κέρδος καταρχήν αυτού του Συνεδρίου είναι η από κοινού συνάντηση διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, στον ίδιο χώρο με σεβασμό, διάθεση συνεργασίας, αναγνώριση των ρόλων και της ταυτότητας της αποστολής της Εκκλησίας και της Ψυχολογίας, αλλά και τις ιδιαιτερότητές τους, χωρίς προκαταλήψεις και εχθρικές διαθέσεις του ενός χώρου για τον άλλον και μάλιστα με αποδέκτες κυρίως την νέα γενιά. Πολύ ελπιδοφόρο και ενθαρρυντικό και όχι τόσο δεδομένο όπως θα έπρεπε, γιατί έχουμε δυστυχώς από εκπροσώπους και των δύο χώρων διαχρονικά, που έχουν αρνητική έως και πολεμική αντίληψη του ενός χώρου για τον άλλον, με ακριβώς αντίθετα με τα παραπάνω αποτελέσματα.

Πέρα όμως από τους χώρους και τους θεσμούς, τα πρόσωπα που διοργάνωσαν το Συνέδριο καθαυτό, τόσο ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων (ο οποίος είχε και την ονομαστική του εορτή) και ο Πρωτοσύγγελος   της Μητροπόλεως Αρχιμανδρίτης π. Σωφρόνιος Γκουτζίνης, από την μεριά της Εκκλησίας, όσο ο κ. Αλέξιος Λάππας (Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων – Ψυχοθεραπευτής, Ινστιτούτο «ΠροςΌψη») και η σύζυγός του Ανδρονίκη Δράγου, (Ιατρός- Ψυχοθεραπεύτρια) μας έκαναν να γευτούμε αρχοντική φιλοξενία και την αίσθηση της προσφοράς και της αγάπης, η οποία μοιράζεται-κοινωνείται-επικοινωνείται-προσφέρεται με ανιδιοτέλεια και με αυτή την καλή αγωνία και ανησυχία στο βαθμό όμως που χρειάζεται χωρίς να επιβάλλεται.

Η θεματολογία του φετινού Συνεδρίου έρχεται να συμπληρώσει και να ολοκληρώσει τα παραπάνω, με το τρίπτυχο Συνεργασία-Φιλοξενία-Θεματολογία. Οι τρείς θεμελιώδεις λέξεις και έννοιες Πίστη-Ύπαρξη-Σχέση, οι οποίες μπορούν να αλλάξουν με όποια σειρά θέλει ο κάθε ένας, χωρίς να αλλοιώνει το νόημα, πραγματικά αποτελούν την καρδιά της συνάντησης Θεολογίας-Ψυχικής Υγείας, αλλά και της σύγχρονης προβληματικής και απορίας του  σύγχρονου ανθρώπου ο οποίος ερευνά, μετεωρίζεται και ταλαντεύεται, στην αναζήτηση της αλήθειας και της ίδιας της ζωής, όπως καθρεπτίζεται εντός του, αλλά και με την σχέση του με τους άλλους και την κτίση.

Αρκετά όμως με τα απαραίτητα εισαγωγικά  ας πάμε στις Εργασίες και τις εισηγήσεις καθ’ αυτό.  Την 1^η ημέρα (Παρασκευή 26 Ιουλίου 2019) μετά τα απαραίτητα γραφειοκρατικά ( Εγγραφές – Παραλαβή πλούσιου Φακέλου με πλούσιο υλικό τόσο για το Συνέδριο, όσο και για την περιοχή της Ξάνθης και της Θράκης γενικότερα) και τους απαραίτητους Χαιρετισμούς και εισαγωγές, την πρώτη Εισήγηση έκανε ο π. Σωφρόνιος Γκουτζίνης, με θέμα «Στους Δικούς μας λέμε Ναι! Κενά στην Ποιμαντική της Νεότητας». Χωρίς καν χειρόγραφο μπροστά του και με παράθεση πολλών περιστατικών και παραδειγμάτων από την πλούσια εμπειρία του ο ομιλητής, με αφορμή του γνωστού τραγουδιού του Λουκιανού Κελαϊδώνη, μίλησε για τις παθογένειες που διαιωνίζονται στον Εκκλησιαστικό χώρο μέχρι τις μέρες μας, με αποτέλεσμα να έχουμε προβλήματα στη συνάντησή μας με τους νέους και τον κάθε άνθρωπο, ο οποίος αναζητεί, αλλά δεν μπαίνει στα «καλούπια» που εμείς «οι εντός» εκκλησίας, επιμένουμε να βάζουμε, όπως ανάλογα στους πρώτους αιώνες είχαμε από τους Ιουδαίους Χριστιανούς, σε σχέση με αυτούς που ερχόντουσαν από τον Εθνικό χώρο Χριστιανούς.

Ακολούθησε η Γνωριμία των Συνέδρων με ένα όχι τόσο συνηθισμένο τρόπο. Σε ένα χαρτί όλοι γράψαμε το όνομα, τον τόπο και τον φορέα που εκπροσωπούσαμε, τον μακρύτερο προορισμό που έχουμε ταξιδέψει και έναν οποιοδήποτε που θα θέλαμε να γνωρίσουμε και δεν μας έχει δοθεί η ευκαιρία μέχρι τότε. Στη συνέχεια πηγαίναμε σε κάποιον από την αίθουσα που μας ήταν εντελώς άγνωστος και ανταλλάσσαμε χαρτάκια και συζητούσαμε πάνω στα στοιχεία που είχαμε επιλέξει. Αυτό έγινε για μισή ώρα και για 3 τουλάχιστον φορές και ήταν πολύ ευχάριστο και έσπασε γρήγορα ο πάγος μεταξύ μας.

Την τελευταία Εισήγηση της 1^ης ημέρας την είχε ο κ. Αλέξης Λάππας, ο οποίος ήταν και ο Πρόεδρος του Συνεδρίου με θέμα  «Το τίμημα της Ελευθερίας». Ο ομιλητής χωρίς να μας κουράσει με πολύ επιστημονική ορολογία και όπου χρειάστηκε να την χρησιμοποιήσει, φρόντιζε ο ίδιος να την διευκρινίζει και να την κάνει σε όλους κατανοητή, μίλησε για αυτή την Ελευθερία αλλά και το τίμημά της, διακρίνοντάς την από την ψευδαίσθηση της Ελευθερίας  με το οποίο πολύ επιχειρούν, χωρίς να έχουν τις προϋποθέσεις να την κατακτήσουν στο οικογενειακό, εκκλησιαστικό και γενικότερα κοινωνικό περιβάλλον. Εκτός της ψυχολογίας, μίλησε και για θέματα εκκλησίας από την δική του εμπειρία, ως πιστός, γονέας αλλά και στέλεχος κατασκηνώσεων. Εννοείται ότι σε κάθε εισήγηση ακολούθησαν ερωτήσεις, τοποθετήσεις και γενικά έγινε ένας πλούσιος και γόνιμος διάλογος όλες τις ημέρες.

Την δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου (Σάββατο 27 Ιουλίου 2019) μετά το Πρωινό ακολούθησε Στρογγυλή Τράπεζα με γενικό θέμα «Ζωντανή Πίστη – Ζωντανή Ενορία» με την συμμετοχή του Αρχιμανδρίτη π. Θεοδοσίου Μαρτζούχου, (Αρχιμανδρίτη Κληρικού της Μητροπόλεως Πρεβέζης, Θεολόγος) ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Δυσκολίες και προβλήματα ένταξης και συσσωμάτωσης των νέων στις (…υπάρχουσες;) ενοριακές κοινότητες». Πρώτη φορά συναντήσαμε και βλέπαμε από κοντά τον π. Θεοδόσιο και δεν σας κρύβουμε (κάτι που δεν τολμήσαμε δυστυχώς να το πούμε στον ίδιο) ότι είχαμε αρνητική γνώμη για εκείνον, λόγω της εμμονής του στην χρησιμοποίηση της λατρείας της μετάφρασης στη νεοελληνική. Όμως όταν βρίσκεσαι από κοντά και συζητάς καλόπιστα βλέπεις ότι ακόμη και αν διαφωνείς με κάποιον, πόσο αξιόλογος είναι ιδιαίτερα όταν καταθέτει την αλήθειά του και την αγωνία του για μια Εκκλησία που θα απλώνει γέφυρες και όχι τοίχους στον κάθε άνθρωπο που διψά και αναζητά την αλήθεια, αλλά δυσκολεύεται να την δει και να την διακρίνει λόγω των επιλογών και εμμονών των ποιμένουσας Εκκλησίας  σε μερικά σχήματα (κατά των π. Θεοδόσιο πάντα η αρχαΐζουσα γλώσσα, οι πολλές και μακροσκελής ακολουθίες, το ωράριο αυτών κ.α.) τα οποία αποτρέπουν και απομακρύνουν τους νέους και όχι μόνο από τις Εκκλησιαστικές κοινότητες, σαν την ταφόπλακα που έβαλαν οι Ιουδαίοι στον Τάφο Του Κυρίου.  Ακολούθησε η εισήγηση του π. Μιλτιάδη Ζέρβα, (Κληρικού-Πρωτοπρεσβυτέρου, Προϊσταμένου του Ι. Ν. Αγ. Αικατερίνης Πειραιώς και Διευθυντής του περιοδικού «Πειραϊκή Εκκλησία») με θέμα: «Ενορία, ο τόπος συνάντησης του άλλου». Ο ομιλητής καταθέτοντας όλα τα βιώματα που έζησε ο ίδιος από την παιδική του ηλικία στην Ενορία του Αγίου Δημητρίου Ταμπουρίων, με τα οποία έχοντας την κίνηση από κάτω προς τα πάνω, δηλαδή από τις Κατηχητικές Συνάξεις και το πλούσιο παιχνίδι, πάντα η συναίσθηση της Ενορίας, της σταδιακής λατρείας και διακονίας στο ποιμαντικό της έργο. Δυνατό σημείο στην εισήγηση του π. Μιλτιάδη ήταν η χρησιμοποίηση της δογματικής της Εκκλησίας μας (τριαδικότητα, Χριστολογικό δόγμα, εκκλησιολογία, εσχατολογία κ.α.) με πολύ κατανοητό τρόπο συνδέοντας την πράξη με την διδασκαλία της Εκκλησίας.

Ακολούθησε συζήτηση και διακοπή για ένα σύντομο κέρασμα. Μετά την επάνοδό των συνέδρων στην αίθουσα, ακολούθησε 2η Στρογγυλή Τράπεζα  με γενικό κεντρικό θέμα «Ζωή και Σχέσεις». Πρώτος εισηγητής ο κ. Ιάκωβος Μαρτίδης (Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής, Συγγραφέας) ο οποίος με την βοήθεια διαφανειών ανέπτυξε το θέμα «Υπάρχει Ζωή χωρίς Σχέσεις; Η εμπειρία από το χώρο της Ψυχοθεραπείας», ο οποίος απέδειξε επιστημονικά και εμπειρικά, ότι όλα είναι και προέρχονται από σχέσεις (η γέννηση του ανθρώπου, το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον κ.α.) και οδηγούν και συμπλέκονται σε νέες, δίνοντας πολλά παραδείγματα από κλινικά του περιστατικά και όχι μόνο. Ακολούθησε η εισήγηση του κ. Χρυσόστομου Σταμούλη, (Καθηγητής της Δογματικής στο Α.Π.Θ.) «Αγαπητικός Έρως». Πραγματικά μας καθήλωσε ο ομιλητής με την εισήγησή του, μιλώντας μέσα από την παράδοση της Εκκλησίας αλλά και της Λογοτεχνίας, ότι η αγάπη δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς έρωτα και ο έρωτας χωρίς αγάπη και ότι αποτελεί  παρεκτροπή τόσο με την ταύτησή τους με την σεξουαλικότητα, όσο βέβαια και την σεξουαλικότητα που κάποιοι με λανθασμένες αντιλήψεις από ακραίες ασκητικές τάσεις ή αποκλίνουσες αιρετικές, δαιμονοποιούν και απορρίπτουν.

Ακολούθησε  Μεσημβρινή Διακοπή για Γεύμα στο Εστιατόριο το  «Κτήμα», προσφορά της Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου μαζί με γλυκά από τον εορτάζοντα Μητροπολίτη.

Όταν επιστρέψαμε στο χώρο του Συνεδρίου, ακολούθησε η 3^η και τελευταία Στρογγυλή Τράπεζα της 2^ης ημέρας με Γενικό Τίτλο «Ποιος Ενήλικας να γίνω» . Πρώτη εισηγήτρια ήταν η κα Αθηνά Μωραϊτάκη, (Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια) «Η δυσκολία και η ομορφιά της Αυτονόμησης στην Παραδοσιακή οικογένεια», η οποία αφού διευκρίνισε τους ορισμούς τι εννοούμε αυτονόμηση και τι εννοούμε παραδοσιακή οικογένεια, ακολούθησε στην κύρια εισήγησή της, αναφέροντας τους παράγοντες που εμποδίζουν ή επιβραδύνουν την αυτονόμηση των νέων μελών σε μια παραδοσιακή οικογένεια, αλλά και την ομορφιά και τις ωφέλειες που παρατηρούνται όταν κατακτιέται. Συνέχισε η κα Φωτεινή Τσουκνίδα, (Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια) με θέμα «Απηλιώτης ή Ζέφυρος, άνεμος ή συμπόρευση; H ευχαριστιακή δέσμευση της υπεράσπισης της συνύπαρξης, ανοικτός ορίζοντας του Νέου Ζευγαριού», μιλώντας με ψυχολογικούς όρους αλλά και με ποιητική γλώσσα, η ομιλήτρια μίλησε για τις σχέσεις που αναπτύσσονται στα νέα ζευγάρια και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν μέσα στην συζυγία και όχι μόνο. Την τρίτη εισήγηση είχε η κα Ανδρονίκη Δράγου,  με θέμα «Η αξιοποίηση της δυναμικής του παιδικού ρόλου στην δόμηση της προσωπικής ταυτότητας, οδεύοντας προς την ενηλικίωση», μεταφέροντας με επιστημονική γνώση όλη αυτή την διαδικασία της ωρίμανσης ενός παιδιού και την μετάβασή του στην εφηβική και ενήλικη ηλικία, έχοντας πάντα μέσα του τα βιώματα, τα τραύματα αλλά και τα όνειρα της παιδικής ηλικίας.

Μετά την συζήτηση ακολούθησε σύντομο Απογευματινό Κέρασμα και μετά η ολομέλεια χωρίστηκε σε 3 ομάδες εργασίας-Συζήτησης. α) Η Ομάδα Νέων με Συντονιστή τον κ. Λάππα είχε θέμα:  «Σεξουαλικότητα και Θρησκευτικότητα» β) Η Ομάδα Επαγγελματιών με  Συντονιστή τον π. Βασίλειο Θερμό : «Η αξιοποίηση της συνάντησης των Επιστημών του Ψυχισμού με την Επιστήμη της Θεολογίας», η οποία έγινε στον Ι. Ν. Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου & Ειρήνης Ξάνθης, στην οποία μετείχαμε και εμείς και εξετάσαμε στο πως η πίστη επηρεάζει την επαγγελματική του ιδιότητα και το αντίστροφο και μία Τρίτη εργασία που δυστυχώς δεν σημειώσαμε συντονιστή και θέμα.

Η τρίτη και τελευταία μέρα του Συνεδρίου,  (Κυριακή 28 Ιουλίου 2019) ξεκίνησε με Θεία Λειτουργία στην Ιερά Μονή Παναγίας Καλαμούς, στην οποία Ιερούργησε ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης κ. Παντελεήμων με τους Κληρικούς του Συνεδρίου. Νομίζουμε ότι η Θεία Λειτουργία από μόνη της, είναι η πεμπτουσία του συνεδρίου, αφού χωρίς αυτή, ούτε πίστη μπορεί να υπάρχει, ούτε ύπαρξη, ούτε ουσιαστική σχέση και κοινωνία. Τον Θείο Λόγο κήρυξε ο π. Θεοδόσιος, οποίος μεταξύ άλλων, με πολύ ωραίο τρόπο μίλησε για την σχέση αμαρτίας και σωματικής ασθένειας και πως υπάρχει η πραγματική θεραπεία με την κοινωνία μας με τον Θεό. Ωραία μίλησε στο τέλος και ο ίδιος ο Μητροπολίτης.

Οι Κληρικοί είχαμε κέρασμα στο Αρχονταρίκι της Μονής, ενώ οι υπόλοιποι σύνεδροι είχαν πρωινό στο Ξενοδοχείο. Ακολούθησε η τελευταία Εισήγηση του Συνεδρίου από τον π. Βασίλειο Θερμό, (Κληρικός Πρωτοπρεσβύτερος, Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων, Αναπληρωτής Καθηγητής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών) ο οποίος ανέπτυξε το θέμα «Πίστη, Σχέσεις, Φύλο: Συνδυάζονται και τα τρία;». Ο π. Βασίλειος χρησιμοποίησε τον όρο ταυτότητα (που είναι κάτι πιο βαθύ, υπαρξιακό και εσωτερικό) και όχι τον όρο ρόλο (που έχει να κάνει κυρίως με τις εξωτερικές εκδηλώσεις μιας συμπεριφοράς) για να περιγράψει ότι οι άνθρωποι έχουμε πολλές ταυτότητες στη ζωή μας (άντρας ή γυναίκα, Πατέρας ή μητέρα κάποιων τέκνων, γιοι ή θυγατέρες των γονιών μας, επαγγελματική ιδιότητα, εθνική ταυτότητα κ.α.) οι οποίες πολλές φορές συνυπάρχουν αλλά και πολλές φορές αναγκαζόμαστε να εγκαταλείψουμε ή να θέσουμε προτεραιότητα σε κάποιες από αυτές, έναντι κάποιων άλλων ταυτοτήτων που κατέχουμε. Πολύ λόγο έκανε ο π. Βασίλειος για το θέμα τι σημαίνει αρσενικότητα και θηλυκότητα και ποια τα χαρακτηριστικά τους, γιατί υπάρχουν πολλές σύγχρονες παραχαράξεις και παρανοήσεις ως προς αυτό κ.α.

Μετά την εισήγηση του π. Βασιλείου και τον διάλογο που ακολούθησε ολοκληρώθηκε το  Συνέδριο στην ολομέλεια, με ευχαριστίες και την προσωπική Απονομή των Βεβαιώσεων από τους διοργανωτές προς τους συμμετέχοντες Συνέδρους και μάλιστα μέσα σε έντονα χειροκροτήματα και όχι απλά από την Γραμματεία όπως παρατηρείται συνήθως σε άλλα συνέδρια. Ακολούθησε το αποχαιρετιστήριο γεύμα και η αναχώρηση για τις ιδιαίτερες πατρίδες του κάθε ενός Συνέδρου.

Ολοκληρώνοντας αγαπητοί μου Αναγνώστες, την αναφορά μας σε αυτό το συνέδριο, η επιτυχία του φάνηκε πολύ γρήγορα, γιατί όσοι πήγαμε από την Αθήνα, μέσα στο Λεωφορείο μιλούσαμε σχεδόν καθόλου ή έστω μόνο αυτοί που γνωρίζονταν μεταξύ τους. Όμως στην επιστροφή όλοι μιλούσαμε με όλους, μέσα σε εγκάρδιο κλίμα και με την διάθεση να ξανασυναντηθούμε στο επόμενο Συνέδριο και όχι μόνο. Μόνο και μόνο αυτό, μας ενδυνάμωσε στη πίστη, στην ύπαρξη αλλά και στη σχέση στην πράξη, ελπίζουμε και εσάς που διαβάσατε αυτές τις γραμμές! Αμήν!

ΠΗΓΗ : Κιβωτός της Ορθοδοξίας, Αναδημοσίευση : http://euxh.gr Συντάκτης  π.Αντώνιος Χρήστου