του π. Αντωνίου Χρήστου
Αγαπητοί Αναγνώστες, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αποτελεί περίοδο έντονης πνευματικής άσκησης, μετάνοιας και προσευχής στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Το κέντρο-πυρήνα αυτής της πνευματικής πορείας και γι’ αυτό δεσπόζει, είναι η ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου, μια σύντομη αλλά βαθιά πατερική προσευχή που συνοψίζει τα αιτήματα του κάθε πιστού για κάθαρση, φωτισμό, θέωση και φυσικά σωτηρία. Η ευχή αυτή διακρίνεται για την απλότητά της, αλλά ταυτόχρονα για το εξαιρετικό θεολογικό της βάθος, κάνοντας τον άνθρωπο δεκτικό της χάρης Του Θεού, προσφέροντάς του τα απαραίτητα εφόδια για τον πνευματικό του αγώνα σε αυτή τη απαιτητική πνευματική περίοδο και όχι μόνο.
Αν και η ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου είναι γνωστή, γιατί δεν υπάρχει Ιερά Ακολουθία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής που δεν την περιλαμβάνει, οφείλουμε να την επαναλάμβουμε για να την θυμηθούμε ότι είναι η εξής: "Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, Πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δῷς. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμά πταίσματα, καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητὸς εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν."
Αν αναλύσουμε την συγκεκριμένη ευχή, θα παρατηρήσουμε ότι δομείται σε τρία κύρια μέρη. Στο πρώτο, ο προσευχόμενος αφού αναγνωρίζει τον Θεό ως τον μοναδικό Κύριο της ζωής του, του ζητά από να τον απαλλάξει από τα τέσσερα βασικά πνευματικά πάθη: την αργία (πνευματική οκνηρία), την περιέργεια (περιττή ενασχόληση με τις υποθέσεις των άλλων), τη φιλαρχία (φιλοδοξία και επιθυμία κυριαρχίας) και την αργολογία (κενή και ανούσια περιττή ομιλία). Αυτές οι αμαρτίες απομακρύνουν τον άνθρωπο από την ταπείνωση και τον οδηγούν στην εγωκεντρικότητα και την έπαρση.
Στο δεύτερο μέρος, η προσευχή στρέφεται προς τις αρετές που πρέπει να κοσμούν και να διαθέτει ο χριστιανός: τη σωφροσύνη (σύνεση και αυτοκυριαρχία), την ταπεινοφροσύνη (αναγνώριση της σωστής μας θέσης ενώπιον του Θεού και των συνανθρώπων), την υπομονή (αντοχή στις δοκιμασίες) και την αγάπη (την ύψιστη αρετή που είναι η πεμπτουσία του Χριστιανισμού). Αυτά τα χαρίσματα, όταν δοθούν από τον Θεό, μεταμορφώνουν κυριολεκτικά τον πιστό και τον οδηγούν στην αγιότητα.
Το τρίτο μέρος της ευχής αποτελεί το κορυφαίο σημείο της πνευματικής της διάστασης. Ο άνθρωπος δεν αρκείται απλώς στην αποβολή των παθών και στην απόκτηση των αρετών, αλλά ζητά να βλέπει τα δικά του σφάλματα αντί να κατακρίνει τον αδελφό του. Αυτή η συνείδηση της προσωπικής αμαρτωλότητας και αναξιότητας είναι ο θεμέλιος λίθος της πνευματικής ζωής, οδηγώντας τον άνθρωπο στη γνήσια μετάνοια και στη έλξη της θείας Χάρις.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι η ευχή του Αγίου Εφραίμ δεν είναι απλώς μια προσευχή που επαναλαμβάνεται απλά συχνά και μηχανικά κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, αλλά σε συνδυασμό και με τις σωματικές στρωτές μετάνοιες που περιλαμβάνει αποτελεί έναν «Φάρο» για τη χριστιανική πνευματική ζωή. Με την τακτική ψυχοσωματική χρήση της, ο πιστός καλλιεργεί τη διάκριση μεταξύ των παθών και των αρετών, προσπαθώντας να μεταμορφώσει την καρδιά του και να την καταστήσει δεκτική της Θείας Χάριτος. Όλα αυτά γιατί :
1. Καλλιέργεια της Ταπεινώσεως: Η ευχή μας υπενθυμίζει τη σημασία της ταπείνωσης και της αυτογνωσίας. Ο Άγιος Εφραίμ και κατ’ επέκταση η Εκκλησία, μας καλεί να βλέπουμε πρώτα τα δικά μας σφάλματα και να αποφεύγουμε την κατάκριση, κάτι που μας φέρνει πιο κοντά στον Χριστό και την πραγματική αγάπη προς τον πλησίον. Χωρίς ταπείνωση που είναι «πλάκα» δεν μπορεί να υπάρξει και να οικοδομηθεί καμία άλλη αρετή.
2. Πνευματική Εγρήγορση: Η επίγνωση των παθών που αναφέρονται στην ευχή βοηθά τον πιστό να βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση, αποφεύγοντας τις παγίδες του εγωισμού, της αδράνειας και της αδιαφορίας προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Άλλη μεγάλη παγίδα του διαβόλου αλλά και με τον τρόπο που έχουμε δομήσει τη σύγχρονη ζωή μας ξεχνώντας τον Θεό
3. Κάθαρση της Καρδιάς: Με τη συνεχή επίκληση αυτής της ευχής, η καρδιά καθαρίζεται σταδιακά από τις αμαρτωλές ροπές και σταδιακά γίνεται κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος όπου καρπίζουν όλοι οι πνευματικοί καρποί και τα χαρίσματα χαριτώνοντας τον άνθρωπο εκ των έσω.
4. Βιωματική Μετάνοια: Η ευχή δεν είναι απλώς μια θεωρητική προσευχή, που εξαντλείται στα χείλη, αλλά μια πρόσκληση για αλλαγή της ζωής του ανθρώπου . Η μετάνοια που εμπνέει είναι βαθιά και ουσιαστική, οδηγώντας σε αληθινή πνευματική πρόοδο.
Κλείνοντας το άρθρο μας, επισημαίνουμε και τώρα που φτάσαμε στο τέλος, ότι η ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου αποτελεί έναν πολύτιμο κυριολεκτικά θησαυρό της Ορθόδοξης πνευματικότητας. Συμπυκνώνει τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τη μετάνοια, την ταπείνωση και την εν Χριστώ ζωή. Δεν πρέπει να λέγεται μηχανικά, τυπικά και γρήγορα κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, αλλά να αποτελεί ένας διαρκής οδοδείκτης της πνευματική μας πορείας. Αν την ενσωματώσουμε στην καθημερινή μας προσωπική προσευχή, πέρα από τις Ιερές Ακολουθίες, είναι σίγουρο αργά ή γρήγορα, ότι θα βιώσουμε τη μεταμορφωτική- αγιαστική της δύναμη, οδηγούμενοι σε μια πιο αυθεντική και ουσιαστική σχέση με τον Θεό και τον πλησίον μας και θα ειρηνεύσει πραγματικά ο εσωτερικός ευατός μας. Αμήν!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου