του π. Αντωνίου Χρήστου
Αγαπητοί Αναγνώστες αφού πήραμε δύναμη και ξαποστάσαμε λίγο πνευματικά προσκυνώντας τον Τίμιο Σταυρό στα μέσα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η πνευματική πορεία μας συνεχίζεται.
Και όχι απλά συνεχίζεται, αλλά είναι ακόμη πιο ανηφορικός ο δρόμος μας, καλώς η Εκκλησία μας καλεί να ανέβουμε σε μια σκάλα με τριάντα ολόκληρα σκαλοπάτια. Φυσικά δεν κυριολεκτούμε, αλλά αναφερόμαστε στην Κλίμακα του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, που προβάλλεται την Δ΄ Εβδομάδα των Νηστειών και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πνευματικά έργα της Ορθόδοξης Εκκλησίας, χαράσσοντας τον δρόμο της ανόδου προς τον Θεό μέσα από την άσκηση των αρετών.
Ο ασκητικός αυτός δρόμος περιγράφεται ως μία κλίμακα με τριάντα σκαλοπάτια, όπου κάθε βαθμίδα αντιπροσωπεύει μία αρετή που καλείται να αποκτήσει ο χριστιανός. Στην εποχή μας, όμως, η άνοδος φαίνεται να έχει αποκτήσει διαφορετική έννοια. Η σύγχρονη κοινωνία, κυριαρχούμενη από την τεχνολογία, τις επιστημονικές ανακαλύψεις και τις ανέσεις, έχει διαμορφώσει έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης και άλλα δεδομένα, όπου οι άνθρωποι αναζητούν τις πιο εύκολες και γρήγορες-έτοιμες λύσεις, αποφεύγοντας την προσπάθεια και τον κόπο και την άσκηση της υπομονής στο βάθος χρόνου. Στο πλαίσιο αυτό, στο άρθρο μας θα εξετάσουμε το πώς μπορεί να εφαρμοστεί η πνευματική άνοδος της Κλίμακας μέσα στην «εποχή των κυλιόμενων σκαλιών και των ασανσέρ»; Μπορεί κάποιος να προοδεύσει πνευματικά χωρίς αγώνα και θυσίες;
Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης, ο συγγραφέας της Κλίμακας των αρετών, αναφέρει μεταξύ άλλων πως η πορεία προς τον Θεό απαιτεί κόπο, αυτομεμψία, υπομονή και αγώνα. Τίποτα δεν είναι εύκολο και έτοιμο αλλά δωρεά του Θεού και κατάκτηση του ανθρώπου είστε από σκληρά και πνευματικά παλαίσματα και μάχη σώμα με σώμα με τον ίδιο τον διάβολο. Αντίθετα, το πνεύμα που πλασάρεται στη σύγχρονη κοινωνία από την βιομηχανική επανάσταση μέχρι τις ημέρες της ψηφιακής επανάσταση, είναι το αυτοματοποιημένο που καλλιεργεί την ευκολία. Πλέον με το πάτημα μόνο ενός κουμπιού μάς ανεβάζει ο ανελκυστήρας σε όποιο όροφο θέλουμε, ακόμη και σε ουρανοξύστες χωρίς προσπάθεια και κόπο. Το ίδιο και οι μετακινήσεις μας με αεροπλάνα ή υπερσύγχρονα τρένα ή τελεφερίκ σε ψηλές πλαγιές σε χιονοδρομικά κέντρα και όχι μόνο καλύπτονται μεγάλες αποστάσεις σε χρόνο ρεκόρ.
Το φαινόμενο φυσικά εκτείνεται και σε άλλους τομείς όχι μόνο σε μετακινήσεις, π.χ. η αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο δίνει απαντήσεις χωρίς μελέτη, και η επικοινωνία των ανθρώπων γίνεται χωρίς προσωπική και φυσική επαφή, ούτε καν επώνυμη αλλά με ψευδώνυμα στα chat άνθρωποι από όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Η ταχύτητα έχει αντικαταστήσει την αργή, αλλά σταθερή πρόοδο, και οι άνθρωποι δυσκολεύονται να αποδεχθούν πως η αρετή δεν αποκτάται από τη μια στιγμή στην άλλη. Ο κίνδυνος είναι προφανής: η πνευματική νωθρότητα και η ψευδαίσθηση μιας γρήγορης «ανόδου» χωρίς πραγματική εσωτερική εργασία. Στην πραγματικότητα, ό,τι αξίζει κατακτάται με κόπο και υπομονή.
Η τεχνολογία προσφέρει στον χρήστη της άπειρες πληροφορίες, αλλά ο ίδιος πλέον γνωρίζει εξωτερικά αλλά στερείται της πραγματικής πείρας και σοφίας. Σήμερα, μπορούμε να διαβάσουμε για τις αρετές, να ακούσουμε πνευματικές ομιλίες, να έχουμε πρόσβαση σε βιβλία και πηγές που άλλοτε ήταν δυσεύρετα και είναι ένα από τα πλεονεκτήματα της εποχής μας. Όμως, ταυτόχρονα είναι και το βασικό μειονέκτημα της εποχής μας, γιατί αυτή η ευκολία δεν σημαίνει ότι μας καθιστά να ζούμε βιωματικά τις αρετές. Η πνευματική ζωή δεν είναι θεωρία, αλλά κυρίως πράξη. Το να γνωρίζει κάποιος τις αρετές δεν σημαίνει ότι τις έχει κατακτήσει. Ο πνευματικός αγώνας απαιτεί έμπρακτη άσκηση και εμπειρία. Αντί να «ανεβαίνουμε» τεχνητά, καλούμαστε να εργαστούμε προσωπικά για την απόκτηση της ταπείνωσης, της προσευχής και της μετάνοιας. Όπως το ασανσέρ μας ανεβάζει μηχανικά χωρίς δική μας προσπάθεια, έτσι και η ψηφιακή εποχή τείνει να μας δίνει την ψευδαίσθηση ότι προοδεύουμε, ενώ στην πραγματικότητα μένουμε στάσιμοι και μακροπρόθεσμα ίσως και να μας ζημιώνει κι΄ όλας γιατί αντί να επενδύουμε στον Θεό και τη χάρη Του, στην προσευχή και τις γονυκλισίες, στρεφόμαστε αποκλειστικά στους υπολογιστές και την τεχνητή νοημοσύνη, περιμένοντας να γίνουμε ενάρετοι καθιστοί σε μια καρέκλα και πίσω από μια οθόνη και πληκτρολόγιο!
Γι΄ αυτό το βιβλίο της Κλίμακας είναι πάντοτε επίκαιρο και ωφέλιμο για κάθε άνθρωπο, λαϊκό, κληρικό ή μοναχό, γιατί τονίζεται ότι κάθε αρετή κατακτάται με σταδιακή πρόοδο αφού ο άνθρωπος περάσει την κάθαρση, μετά τον φωτισμό, φτάνοντας στη θέωση. Ο δρόμος προς τον Θεό δεν έχει συντομεύσεις και ο ίδιος αποκαλύπτεται και δεν ανακαλύπτεται! Όπως ένας αθλητής σε οποιοδήποτε άθλημα, όσο ταλαντούχος και αν είναι δεν γίνεται πρωταθλητής μέσα σε μία μέρα, αλλά προπονείται σκληρά με συνέπεια και πρόγραμμα εντατικό στερούμενος κοινές απολαύσεις, έτσι και ο χριστιανός οφείλει να εργάζεται και να καλλιεργεί καθημερινά πάνω στις αρετές, αξιοποιώντας τα χαρίσματά που του έδωσε ο Θεός και αποβάλλοντας εντελώς τον παλαιό και πεπερασμένο άνθρωπο. Επομένως αντί να αναζητούμε τις «γρήγορες αυτοματοποιημένες λύσεις» στην πνευματική ζωή, οφείλουμε να ανεβαίνουμε σταδιακά, αποκτώντας εμπειρία, σταθερότητα και ταπείνωση. Ο κόπος και η υπομονή φέρνουν τον καρπό της αρετής, και όχι οι βιαστικές, επιφανειακές προσπάθειες. Αυτά δίδαξε ο Χριστός, αυτά παραλάβαμε από τους Αγίους Πατέρες μας και οφείλουμε να συνεχίσουμε και να διδαχθούμε.
Η εποχή μας μάς καλεί να επανεξετάσουμε τη σχέση μας με την τεχνολογία. Φυσικά μπορούμε να χρησιμοποιούμε τα ψηφιακά μέσα με διάκριση, χωρίς να υποδουλωνόμαστε σε αυτά. Αντί να αναλωνόμαστε σε ατελείωτες ώρες μπροστά σε οθόνες, μπορούμε να αφιερώσουμε χρόνο στην προσευχή, στην ανάγνωση της Αγίας Γραφής και στην άσκηση της σιωπής. Η τεχνολογία μπορεί να γίνει εργαλείο, αλλά όχι υποκατάστατο της προσωπικής πνευματικής προσπάθειας. Η πραγματική άνοδος έρχεται με την εν Χριστώ ζωή, τη νηστεία, την προσευχή, την αγάπη και την διάθεση για πνευματικό αγώνα. Κάνουμε χρήση του τεχνικού πολιτισμού αλλά δεν αλλοτριωνόμαστε από τον φυσικό τρόπο ζωής!
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πνευματική πρόοδος είναι σταυρική. Ο ίδιος ο Χριστός ανέβηκε στον Σταυρό, δείχνοντάς μας ότι η αληθινή άνοδος έρχεται μέσα από την ταπείνωση, τη θυσία και την αγάπη. Δεν υπάρχει ανάσταση χωρίς σταύρωση. Αντί να αναζητούμε βολικές λύσεις, ας αγκαλιάσουμε τον σταυρό της πνευματικής ζωής, γνωρίζοντας ότι η πραγματική άνοδος είναι η ένωση με τον Θεό.
Κλείνοντας το άρθρο μας, οφείλουμε όλοι να συνειδητοποιήσουμε στην εποχή των ασανσέρ και των ανέσεων, η πνευματική άνοδος δεν μπορεί να συμβεί με το πάτημα ενός κουμπιού. Η Κλίμακα των αρετών μας καλεί να επιλέξουμε τον δύσκολο αλλά αληθινό δρόμο της άσκησης και της αρετής, ώστε να φτάσουμε στην αληθινή θέωση. Άλλωστε και οι γιατροί για το καλό της υγείας μας, συνιστούν να περπατάμε και να ανεβοκατεβαίνουμε σκαλοπάτια. Ας μην παρασυρθούμε από την ψευδαίσθηση της εύκολης πνευματικής προόδου, αλλά ας ακολουθήσουμε την οδό των Αγίων Πατέρων, ανεβαίνοντας σκαλοπάτι-σκαλοπάτι την Κλίμακα που οδηγεί στη Βασιλεία του Θεού. Αμήν!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου