"Η ΕΝΟΤΗΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ" Ομιλία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γλυφάδας Ε. Β. Β. & Β. κ. Αντωνίου

            (Ιερός Ναός Αγίου Παύλου οδού Ψαρών Αθηνών 29/6/2021) 

          Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,

          Θεοφιλέστατε Ἅγιε Ἀρχιγραμματεῦ,

          Ἀξιότιμε κ. Δήμαρχε,

          Σεβαστοί Πατέρες καί Εὐλογημένοι Χριστιανοί,   

Λαμπρά καί περίδοξος ἡ παροῦσα ἡμέρα. Ἔνδοξος καί περιφανής ἡ μνήμη τῶν ἁγίων πρωτοκορυφαίων καί πανευφήμων ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, τοῦ φωτιστοῦ καί πνευματικοῦ μας πατρός, τοῦ διδασκάλου μας στήν εἰς Χριστόν πίστη.

          Πολύ ἐκοπίασαν καί πολλούς πειρασμούς καί θλίψεις ὑπέστησαν καί οἱ δύο ἅγιοι ἀπόστολοι, ἀλλά κυρίως ὁ Παῦλος, ὅπως παραστατικότατα τά περιγράφει τόσο ὁ ἴδιος στίς πρός Κορινθίους ἐπιστολές του (Α’ 4,13 & Β’ 11, 16-32), ὅσο καί ὁ μαθητής του εὐαγγελιστής Λουκᾶς στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων.

          Καί ὑπέστησαν ὅλους αὐτούς τούς κόπους, τούς κινδύνους, τίς θλίψεις, καί τελικά καί τόν μαρτυρικό θάνατο, ἐξ αἰτίας τῆς φλόγας πού ἔκαιγε μέσα στήν καρδιά τους γιά νά μεταδώσουν τήν πίστη στόν ἀληθινό Θεό παντοῦ. Μέ τόν ζῆλό τους αὐτό ἔσπειραν, ὡς καλοί σπορεῖς, τόν λόγο τοῦ Θεοῦ στίς “κεχερσωμένες” ψυχές τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς τους, οἱ ὁποῖοι ἦσαν ἀπογοητευμένοι ἀπό τήν ἠθική κατάπτωση τῆς κοινωνίας καί ἀναζητοῦσαν Ἐκεῖνον, πού θά τούς ἔσωζε ἀπό τό τέλμα τῆς ἠθικῆς διαφθορᾶς, στό ὁποῖο καθημερινά ἐβυθίζοντο.

Ἔτσι οἱ ἐργάτες τοῦ εὐαγγελίου ἐδημιουργοῦσαν τοπικές μικρές Ἐκκλησίες. Μικρά ὑγιῆ κύτταρα “Μικρά ζύμη”, πού “ὅλον τό φύραμα ζυμοῖ” (Α’ Κορ. 5,6 & Γαλ. 5,9). Καί πράγματι. Οἱ μικρές αὐτές ἐκκλησιαστικές κοινότητες ηὐξήθησαν, ἐπολλαπλασιάσθησαν καί ἐπεξετάθησαν σέ ὅλη τήν οἰκουμένη. Ἐζύμωσαν τό παλαιό φύραμα τῆς ἁμαρτίας καί τό μετεποίησαν σέ νέο, στό φύραμα τοῦ Χριστοῦ (πρβλ. Λουκ. 13,21).

          Ὅπως ἦταν φυσικό ὅμως, ὁ πατήρ τοῦ ψεύδους διάβολος, δέν ἠνείχετο νά καταλύεται τό κράτος καί ἡ δυναστεία του. Γι᾿ αὐτό ἐφηῦρε ἄλλο τρόπο γιά νά ἀπομακρύνῃ τούς ἀνθρώπους ἀπό τόν Θεό. Ἕνα τρόπο πολύ πονηρό. Τούς ἔδινε τήν ἐντύπωση νά νομίζουν ὅτι εἶναι κοντά στόν Θεό, ἐνῶ στήν πραγματικότητα ἦσαν πολύ μακρυά. Καί ὁ τρόπος αὐτός εἶναι ἡ διάσπαση τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτή τήν συμφορά τήν εἶχε προφητεύσει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, ὅταν ἔλεγε: “ἐγερθήσονται γάρ ψευδόχριστοι καί ψευδοπροφῆται καί δώσουσι σημεῖα μεγάλα καί τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καί τούς ἐκλεκτούς” (Ματθ. 24,24). Ἡ πλάνη τῆς διασπάσεως τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τραγική, εἴτε πραγματοποιεῖται μέσῳ τῶν αἱρέσεων, εἴτε μέσῳ τῶν σχισμάτων, εἴτε δι᾿ ἀνυποτάκτων κληρικῶν, ὅπως πολύ ἀναλυτικά καί χαρακτηριστικά τά περιγράφει ὁ ἅγιος Βασίλειος στόν Α’ Κανόνα του (Πηδάλιον σελ. 587 ἑπ.). Καί εἶναι τραγική, διότι τά διασπώμενα ἀπό τήν Ἐκκλησία πρώην μέλη της ἔχουν τήν πεπλανημένη ψευδαίσθηση, ὅτι δῆθεν αὐτοί τηροῦν τήν ἀλήθεια τῆς πίστεως καί αὐτοί μόνον θά σωθοῦν. Στήν πραγματικότητα ὅμως αὐτοί, ἐξερχόμενοι τῆς Ἐκκλησίας, ἀποκόπτονται ἀπό τόν Χριστό. Νομίζουν, ὅτι εἶναι κοντά στόν Χριστό, ἀλλά τῇ ἀληθείᾳ ἔχουν ἀπομακρυνθῆ ἀπό τήν κοινωνία τῆς ἀγάπης Του καί, ἔστω καί ἄθελα τους, ἔχουν ἀγρευθῆ στά δίκτυα τοῦ μισοκάλλου διαβόλου. Τοῦ διαβόλου, ὁ ὁποῖος τούς ἐμπαίζει μέ τίς πλάνες του καί γίνεται ἐκεῖνος καθοδηγητής καί πατέρας τους (πρβλ. Ἰω. 8,44), ὅπως ὁ ἴδιος ὁ Κύριος λέγει στούς φαρισαίους, πού εἶχαν γαντζωθῆ σέ ὡρισμένους τύπους, κατ᾿ ἐπιλογήν ὅμως, καί τελικά εἶχαν ἀποξενωθῆ παντελῶς ἀπό τήν ἐσωτερική σχέση καί κοινωνία μέ τόν Θεό (πρβλ. Ματθ. 23).

Βεβαίως, ὁ σατανᾶς εὑρίσκει κατάλληλο ἔδαφος γιά νά ἐνεργῆ ἐπί τῶν ἀποστατῶν. Καί τό ἔδαφος αὐτό εἶναι ὁ ἐγωϊσμός τους. Χωρίς αὐτόν τίποτε δέν θά ἠμποροῦσε νά πράξῃ. Καί ἡ ψευδαίσθησις πού τούς παρέχει καί τήν στηρίζει στήν ἐγωϊστική τους νοοτροπία εἶναι, ὅτι αὐτοί εἶναι οἱ τηρητές τῆς πίστεως καί τῆς ἀληθείας. Ὅλοι οἱ ἄλλοι εἶναι πλανημένοι. Καί συμβαίνει τό τραγικό, οἱ ὄντως πεπλανημένοι νά θεωροῦν τούς ὀρθοφρονοῦντες πεπλανημένους. Ἔτσι διασπᾶται ἡ Ἐκκλησία, ὅπως ἔγινε μέ τούς παλαιοημερολογίτες, πού ἀνήγαγαν σέ δόγμα τό ἡμερολόγιο καί τελικά ἔμειναν ἐκτός Ἐκκλησίας, ἔστω καί ἄν ἔχουν τήν ψευδαίσθηση, ὅτι αὐτοί μόνον θά σωθοῦν.

          Αὐτές τίς διαιρέσεις ἠγωνίσθη σθεναρά νά ἀποτρέψη ὁ ἀπ. Παῦλος, γνωρίζοντας ὅτι ὁδηγοῦν στήν ἀπώλεια. Γι᾿ αὐτό παραγγελεῖ: “νουθετεῖτε τούς ἀτάκτους” (1 Θεσ. 5,14. Πρβλ καί 2 Θες. 3,6). Διδάσκει: “σπουδάζοντες τηρεῖν τήν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης” (Ἐφ. 4,3), μέ σκοπό νά “καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τήν ἑνότητα τῆς πίστεως καί τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ” (Αὐτ. 4,13). Καί ἐπιτιμᾶ λέγοντας: “Ἔτι σαρκικοί ἐστε” (1 Κορ. 3,2). Ἀκόμη ἔχετε κοσμικό φρόνημα. Δέν ἔχετε ἀποκτήσει τό πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ, πού χαρίζει στόν ἄνθρωπο ταπεινοφροσύνη, ὑπακοή καί εἰρήνη. “Ὅπου γάρ ἐν ὑμῖν ζῆλος καί ἔρις καί διχοστασίαι, οὐχί σαρκικοί ἐστε καί κατ᾿ ἄνθρωπον περιπατεῖτε;” (Αὐτ. 3,3). Διερωτᾶται δέ μέ τρόπο ρητορικό: “Μεμέρισται ὁ Χριστός;” (Αὐτ. 1,13). Ἔχει δηλαδή γίνει κομμάτια ὁ Χριστός, γιά νά λέτε, ὅτι ἐγώ ἀκολουθῶ τόν δεῖνα καί ἐγώ τόν τάδε. Ὅλοι δέν κάνουμε ἕνα καί τό αὐτό ἔργο; τήν διάδοση τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ; Καί τέλος παρακαλεῖ: “διά τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἵνα τό αὐτό λέγητε πάντες, καί μή ᾖ ἐν ἡμῖν σχίσματα, ἦτε δέ κατηρτισμένοι ἐν τῷ αὐτῷ νοΐ καί τῇ αὐτῇ γνώσει (Αὐτ. 1,10).

          Αὐτή εἶναι ἡ ἐπιταγή τοῦ ἀποστόλου. Καί ἄν κάποιος ἐπιμένη στίς ἀπόψεις του, παραγγέλλει διαχρονικά: “μωράς δέ ζητήσεις καί γενεαλογίας καί ἔρεις καί μάχας νομικάς περιΐστασο˙ εἰσί γάρ ἀνωφελεῖς καί μάταιοι˙ αἱρετικόν ἄνθρωπον μετά μίαν καί δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδώς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καί ἁμαρτάνει ὤν αὐτοκατάκριτος” (Τιτ. 3,9-11).

          Δυστυχῶς, ὅμως, ὁ ἑωσφορικός ἐγωϊσμός πού διαποτίζει τίς ψυχές πολλῶν ἀνθρώπων, κληρικῶν καί λαϊκῶν, ἐτάραξε τήν νεοσύστατο Ἐκκλησία ἀπό τά πρῶτα βήματά της, καί ἐδημιούργησε πολλά προβλήματα, μικρότερα ἤ μεγαλύτερα κατά τόπους. Καί ὁ μόνος τρόπος ἀντιμετωπίσεώς τους ἦταν, πέραν τῆς προσευχῆς γιά φωτισμό καί εἰρήνευση, ἡ συγκρότησις συνόδων, μέσα στίς ὁποῖες ἐκφράζεται ἡ καθολική συνείδησις τῆς Ἐκκλησίας περί παντός θέματος. Πρώτη σύνοδος, καί πρότυπο ὅλων τῶν μεταγενεστέρων, τοπικῶν καί οἰκουμενικῶν, ἦταν ἡ ἀποστολική, ἡ ὁποία περιγράφεται στό ιε’ κεφάλαιο τῶν Πράξεων τῶν ἀποστόλων καί συνεκλήθη 17(!) μόλις χρόνια μετά τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου. Ἡ ἀποστολική σύνοδος ἐξήτασε τήν ἄποψη ὡρισμένων, ἐκ φαρισαίων κυρίως χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι ἦσαν προσκολλημένοι στόν τῦπο τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου καί ἐδίδασκον, χωρίς τήν ἔγκριση τῶν ἀποστόλων (Πρξ 15, 24), ὅτι οἱ προσερχόμενοι στόν χριστιανισμό ἀπό τήν εἰδωλολατρία ἔπρεπε ὁπωσδήποτε νά περιτμηθοῦν γιά νά σωθοῦν. Καί οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι μετά τῶν λοιπῶν πρεσβυτέρων, ἀπεφάνθησαν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι (Πρξ 15,28), ὅτι ἡ ἄποψη αὐτή ἦταν αὐθαίρετη, τυπολατρική, νομικιστική καί λανθασμένη. Ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι συνεκλήθησαν καί οἱ λοιπές Σύνοδοι, γιά νά ἀντιμετωπίσουν τίς πεπλανημένες ἀπόψεις εὐσεβῶν συνήθως κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι εἴτε ἐδογμάτιζαν κατά τήν λογική τους, εἴτε ἐξέφραζαν μέ ἐπιμονή ἀπόψεις καθαρά τυπολατρικές καί ἐδημιουργούσαν φιλονικίες καί ἔριδες στήν Ἐκκλησία.

          Ἡ πορεία τῆς νοητῆς νηός τῆς Ἐκκλησίας, μέσα στό ἄγριο πέλαγος τοῦ κόσμου τούτου, ἐπί δύο χιλιετίες, εἶναι διέλευσις μέσῳ συμπληγάδων. Σέ αὐτό τό ταξείδι λυσσομανοῦν οἱ ἄνεμοι τῆς ἀθεΐας ἀπό τήν μιά, καί τῶν αἱρέσεων καί τῶν σχισμάτων ἀπό τήν ἄλλη. Τό σκάφος τῆς Ἐκκλησίας κλυδωνίζεται, ἀλλά ποτέ δέν καταποντίζεται, ὅπως χαρακτηριστικά σημειώνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Δέχεται κτυπήματα ἔξωθεν, δέχεται καί ἔσωθεν. Καί τά ἐκ τῶν ἔσω εἶναι χειρότερα τῶν ἔξω, διότι διακυβεύουν τήν ἑνότητά της. Στό διαχρονικό αὐτό ταξείδι σώζονται μόνον ὅσοι προσκαρτεροῦν μέ πίστη, ὑπομονή καί ταπείνωση στό σκάφος τῆς Ἐκκλησίας, διότι αὐτοί προφυλάσσονται μέσα στά τείχη της ἀπό τά πλήγματα τῶν ἰοβόλων ὄφεων. Ἀντιθέτως, ὅσοι σηκώνουν ἐγωϊστικά τό ἀνάστημά τους, ἐξακοντίζονται ἀπό τούς σφοδρούς ἐναντίους ἀνέμους στά μανιασμένα κύματα καί καταποντίζονται στά ἀπύθμενα βάθη τῆς ἀπωλείας.

Καί ἐπειδή μερικοί, γιά νά ὑπερασπισθοῦν τίς ἀπόψεις τους λένε, μά δέν ἠμπορεῖ νά κάμῃ λάθος ἡ Ἐκκλησία; Ἴσως πράγματι κάποτε νά σφάλῃ. Ἀλλά, ὅπως, πολύ ὡραῖα τονίζει καί πάλι ὁ ἱ. Χρυσόστομος, ἡ Ἐκκλησία, ἔστω καί ἄν σφάλη προσωρινά σέ κάποιο θέμα, θά βρῆ τόν δρόμο τῆς σωτηρίας, διότι στό τιμόνι της εἶναι ἄριστος πηδαλιοῦχος, ὁ Χριστός. Καί ὁ Χριστός τήν ὁδηγεῖ μέ ἀσφάλεια στό γαληνό λιμάνι τῆς Βασιλείας Του.

          Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,

          Ἀφήνοντας κάθε ἑωσφορικό ἐγωϊσμό καί φαρισαϊκή πλάνη, “στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετά φόβου”, κατά τό παράγγελμα τοῦ ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, γιά νά φθάσουμε ἀσφαλῶς μέ τό εὐλογημένο πλοῖο τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας στό λιμάνι τῆς ἀπολύτου εἰρήνης καί μακαριότητος, ἐκεῖ ὅπου βασιλεύει ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο  Πνεῦμα. Ἀμήν.